HOÀNG TINH – Bổ máu, trị huyết áp thấp & tốt cho người tiểu đường

Hoàng tinh được biết đến với nhiều công dụng quý như bổ máu, trị huyết áp thấp, tốt cho người tiểu đường. Dân gian từ lâu đã sử dụng hoàng tinh làm thuốc trong các bài thuốc y học cổ truyền đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Dược liệu mọc hoang ở những nơi rừng ẩm, trên các núi có lẫn đá xanh. Phân bố nhiều ở các tỉnh miền Bắc, quanh thị trấn Sapa có nhiều.

Tên gọi khác: Cây cơm nếp, cứu hoang thảo, hoàng tinh hoa đỏ, hoàng tinh lá mọc vòng,…

Tên khoa học: Polygonatum Multiflorum L; Polygonatum sibiricum Redoute, Polygonatum kingianum Coll…

Mô tả

Là cây thân cỏ, sống lâu năm, thường mọc hoang, củ có màu trắng vàng, hơi dẹt. Trên củ thường có vết thâm và sẹo, đường kính vết thêm có khi lên tới 2cm. Củ có chiều dài khoảng 30 – 35cm, rộng từ 6 – 7cm, dày từ 2 – 3 cm. Thân cây mọc đứng, nhẵn, cao từ 50 – 80cm.

Lá không cuống mọc vòng trong 4 – 5 lá một. Phiến lá có hình mác dài 712mm, rộng 5 – 12mm, đầu lá nhọn và quăn. Hoa mọc ở kẽ lá rủ xuống; cuống hoa dài 1,5 – 2cm, mỗi cuống mang 2 hoa hình ống dài 8 – 15mm màu tím đỏ. Mùa hoa thường là vào khoảng tháng 3 – 4. Quả mọng, có hình cầu, đường kính khoảng 710g, chín có màu tím đen.

Bộ phận sử dụng

Thân, rễ phơi hay sấy khô.

Thu hái

Mùa thu hoạch thường vào khoảng tháng 5 hàng năm. Thân, rễ được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu vì thân rễ chứa ít nước. Một số nơi thu hái quanh năm từ tháng 4 đến tháng 10.

Chế biến

+ Cách 1: Sau khi thu hoạch đem về rửa sạch cho vào nồi ngập nước đun sôi khoảng nửa giờ, đổ nước đi tránh trường hợp bị ngứa. Tiếp đó đổ phần nước sôi khác ngập khoảng 5cm và đun cho tới khi cạn, sao cho củ không còn dính tay là được.

Sau đó cho củ hoàng tinh nói trên vào cóng đồng hay nhôm để hở nắp, đặt cóng này vào nồi nước khoảng 2/3 rồi đậy vung, chưng cách thủy. Cứ thế đun khoảng 6 – 8 giờ, nếu khô thì phải châm thêm nước. Lấy ra phơi khô tẩm nước trong cóng cho tới khi không dính tay.

+ Cách 2:  Hoàng tinh rửa sạch, ngâm nước trong 1 đêm, chắt bỏ nước này hoặc đem luộc qua để tránh bị ngứa. Cho vào nồi có pha mật mía lỏng và ít gừng (tỷ lệ cứ 1kg hoàng tinh thì dùng 250ml mật, 250ml nước, và 25gr gừng giã dập). Đun cho tới khi gần cạn hết nước mật còn lại tẩm phơi cho đến khi hết. Đồ phơi như vậy 9 lần.

+ Cách 3: Làm như cách 2 nhưng thay mật mía bằng đậu đen và làm như trên.

+ Cách 4: Lấy hoàng tinh tươi, rửa kỹ cho thật sạch, thái nhỏ rồi giã nát, ngâm với nước một ngày, trộn đều. Sau đó trộn lên gạn lấy nước, để lắng thay vào đó nước khác rồi lại làm như hôm trước được chín lần như thế, khi nước lắng ta sẽ gạn được bột đem phơi khô.

Bảo quản

Bột và củ để nơi khô ráo, nếu bị mốc thì có thể dùng rượu phun và lau sạch, sau đó sấy lại cho khô.

Thành phần hóa học

Chất nhầy, tinh bột, đường và nhiều loại acid amin, ancaloit và  nhiều chất anthraquinone.

Tính vị

Vị ngọt, tính bình.

Tác dụng dược lý 

Theo y học cổ truyền

Chủ trị chứng ho, tiêu khát, tỳ vị hư nhược, thận hư tinh tổn.

Theo y học hiện đại

– Dược liệu có tác dụng hạ huyết áp, làm tăng lưu lượng máu đến động mạch vành, hạ lipid máu và làm giảm xơ cứng mạch vành.

– Hoàng tinh có công dụng làm tăng hệ miễn dịch, thúc đẩy sự tổng hợp của DNA, RNA, protid, polysaccharit có trong hoàng tinh với công dụng chuyển dạng lympho bào.

– Có tác dụng ức chế đối với nấm gây bệnh thường gặp trực khuẩn thương hàn, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn lao và có hiệu quả rõ rệt đối với bệnh lao.

Một vài ứng dụng:

– Dùng cho người mắc chứng ho, lao lực, thể trạng yếu ớt: Hoàng tinh 15g, ý dĩ l0g, nuớc 600ml, sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày.

– Trị chứng huyết áp thấp: Hoàng tinh 30g, đảng sâm 30g, chích thảo 10g, sắc nước uống, ngày 1 thang.

– Trị chứng lipid huyết cao: dùng viên thuốc được bào chế từ hoàng tinh, hà thủ ô, tang ký sinh uống liên tục trong 2 tháng.

– Điều trị lao phổi: Hoàng tinh chế thành cao lỏng (mỗi ml có 5g thuốc), mỗi lần uống 10ml, ngày 4 lần.

– Trị nấm chân tay: dùng Hoàng tinh 100g cắt nhỏ cho vào lọ thêm cồn 75% 250ml, bịt kín ngâm trong 15 ngày, lọc qua gạc 4 lớp, vắt hết nước bỏ xác, thêm dấm thường 150ml trộn đều. Rửa sạch vùng bị nấm lau khô, bôi thuốc ngày 3 lần.

– Trị tai điếc do nhiễm độc thuốc: dùng dịch tiêm Hoàng tinh 100%, tiêm bắp 2 – 4ml (tương đương 2 – 4g thuốc sống), đồng thời mỗi ngày tiêm bắp Vit B1 100mg, uống Vit A 25.000 đơn vị, ngày 3 lần, hoặc mỗi ngày uống viên Hoàng tinh tương đương 10g thuốc sống.

– Điều trị suy nhược cơ thể sau khi mắc bệnh: thường phối hợp với Kỷ tử, Sinh địa, Hoàng kỳ, Đảng sâm với bài thuốc sau: Hoàng tinh 24g, kỷ tử 12g, sinh địa 20g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g, sắc nước uống.

Lưu ý khi sử dụng hoàng tinh

Những trường hợp tỳ hư có thấp, ho đờm nhiều, bụng đầy, tích trệ hoặc tỳ vị hư hàn, tiêu phân lỏng, không nên dùng.

Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng dược liệu để chữa bệnh.