ĐƯỜI ƯƠI – Thanh nhiệt, trị viêm họng & cải thiện hệ xương khớp

Cây đười ươi hay đại hải tử, lười ươi. Người ta thường sử dụng hạt của cây này để làm thức uống giải khát, bổ mát trong những ngày hè oi bức. Ngoài ra, Đông y còn dùng hạt cây đười ươi như một vị thuốc nam với công dụng cải thiện hệ hô hấp, đường tiết niệu hay tình trạng gai cột sống…

Tên gọi khác: Đại hải tử, đại hồng quả, đại hải, lươi ươi, an nam tử…

Tên khoa học: Sterculia lychnophora Hance

Mô tả dược liệu

+ Đặc điểm thực vật

Hạt quả đười ươi có hình bầu dục, kích thước khoảng vài cm. Hạt có bề mặt sần sùi và có màu hơi nâu vàng.

+ Phân loại

Được phân thành 2 loại riêng biệt:

– Hạt đười ươi bay sẻ:

Hạt này tìm thấy nhiều ở các tỉnh miền Nam, nhiều nhất ở Đồng Nai. Hạt đười ươi bay sẻ có kích thước lớn hơn so với hạt đười ươi bay trâu. Khi chín hạt chuyển từ màu vàng tươi đến vàng ngà. Vỏ hạt mỏng, nở nhanh.

– Hạt đười ươi bay trâu:

Hạt này xuất xứ nhiều ở các tỉnh miền Trung, đặc biệt là ở tỉnh Quảng Nam. Nhận biết loại hạt này với các đặc điểm như: hạt to và dài. Khi chín có màu ngà hơi đỏ, tựa như màu cánh gián. Loại hạt này có số lượng không nhiều.

+ Phân bố

Đười ươi vốn xuất hiện phổ biến ở nhiều tỉnh Nam Bộ như: Vũng Tàu, Đồng Nai. Hiện nay loại cây này trồng nhiều tại các tỉnh Tây Nguyên như: Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng…

+ Thu hái

Đười ươi thường đậu quả vào tháng 6 nên mùa thu hoạch hạt sẽ diễn ra vào khoảng tháng 7 – 8 khi quả đã chín.

+ Chế biến

Sau khi thu hái về được phơi khô và cất đi dùng dần.

+ Bảo quản

Ở nơi khô ráo, nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng và ẩm ướt.

Thành phần hóa học

Nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, trong thảo dược này có chứa chất béo, tinh bột, đường, tanin, chất đắng và nhầy. Ngoài ra, hạt đười ươi còn có chứa những hoạt chất như: Bassorin, galactose, arabinose, pentose…

+ Tính vị

Tính mát và vị ngọt nhẹ

+ Tác dụng

Theo Đông y, hạt đươi ươi có công dụng giải độc, mát cổ họng và thanh nhiệt. Các thầy thuốc xưa thường sử dụng loại hạt này để điều trị 1 số chứng bệnh sau:

– Trị viêm họng hạt, viêm họng mãn tính,

– Hỗ trợ điều trị chảy máu cam,

– Chữa bệnh về viêm đường tiết niệu,

– Trị táo bón

– Giải độc, thanh nhiệt, giúp điều hòa thanh nhiệt cơ thể

– Chữa trị sỏi thận

– Điều trị mụn nhọt, giúp làm đẹp da

– Điều trị các bệnh lý về xương khớp như bệnh gai cột sống, đau nhức khớp,…

+ Cách dùng và liều lượng

Loại dược liệu này được sử dụng dưới dạng ngâm nở. Mỗi lần sử dụng khoảng từ 3 – 5 hạt.

Tham khảo 1 bài thuốc trị bệnh trong dân gian

Bài thuốc số 1: Điều trị chảy máu cam

Với trẻ nhỏ bị chảy máu cam do nóng trong, bạn có thể sử dụng 5 hạt quả đười ươi đem sao vàng, nấu nước. Cho trẻ uống hàng ngày thay nước giúp làm mát và cải thiện tình trạng bệnh.

Bài thuốc số 2: Chữa viêm họng

Hạt đười ươi rửa sạch rồi đem ngâm nở. Thêm chút đường và ăn. Ăn trong khoảng 2 tuần sẽ giúp cải thiện rõ rệt tình trạng viêm họng và cải thiện chứng khàn tiếng.

Bài thuốc số 3: Điều trị ho có đờm, sưng đau họng, viêm đường tiết niệu

Sử dụng khoảng từ 2 – 5 quả đười ươi đem ngâm vào cốc nước nóng, đợi khoảng 5 phút cho hạt nở đều. Tiếp đó bóc lớp vỏ bên ngoài, lấy phần nhân thịt, thêm đường và chia đều uống trong ngày.

Bài thuốc số 4: Điều trị mụn nhọt

Lấy nước ngâm đại hồng quả đem trộn với cơm và đắp lên nốt mụn nhọt. Nên đắp mỗi ngày cho đến khi mụn xẹp và biến mất.

Bài thuốc số 5: Trị táo bón

Bạn có thể dùng 2 đến 3 hạt đười ươi, đem ngâm nước nóng cho nở mềm. Bóc bỏ lớp vỏ ngoài và uống vào buổi sáng khi bụng rỗng.

Bài thuốc số 6: Điều trị gai cột sống

Dùng 5 hạt đười ươi đem rửa sạch và ngâm trong 700 ml nước sôi để nguội. Sau khi hạt nở đều thì vớt bỏ lớp vỏ gân ngoài rồi pha thêm đường phèn và uống.

Bài thuốc số 7: Chữa sỏi thận

Chuẩn bị: Hạt đười ươi (Nên chọn hạt quả đười ươi tự chín và rụng) Chuối hột rừng (Chọn chuối có nhiều hột và ngọt)

Cách làm: Chuối hột đem thái mỏng và phơi khô. Hạt đười ươi đem rang chín. Đem hai dược liệu này xay thành bột mịn và trộn vào nhau theo tỷ lệ 4 chuối, 1 đười ươi.

Cách dùng: Mỗi ngày dùng 1 thìa cà phê bột hỗn hợp này pha với chút nước ấm và uống vào buori sáng hoặc sau 21h tối.

Lưu ý: Bài thuốc chữa sỏi thận bằng hạt đười ươi chỉ áp dụng ở những đối tượng bị sỏi thận ở mức độ nhẹ. Trong trường hợp sỏi có kích thước lớn, bạn nên thăm khám và điều trị bằng các biện pháp y khoa.

Lưu ý khi dùng hạt đười ươi

– Không nên ăn hạt đười ươi khô (chưa được ngâm nước). Bởi khi vào cơ thể, nguyên liệu sẽ hấp thu nước, trương nở và gây tắc nghẽn ruột dẫn đến cứng bụng và khó thở.

– Người gặp các vấn đề về hệ tiêu hóa, tốt nhất không nên dùng.

– Nên dùng dược liệu ở liều lượng đủ theo chỉ dẫn của dược sĩ. Tuyệt đối không quá lạm dụng để tránh tác dụng phụ như buồn nôn, ho có đờm hoặc nước đờm trắng.

– Không nên ngâm quá nhiều hạt đười ươi để dùng dần. Tốt nhất, uống đến đâu ngâm tới đó để tránh làm mất chất, tránh hạt bị chua, nhiễm khuẩn.

– Hạt đười ươi giúp tăng cường cải thiện sức khỏe và hỗ trợ điều trị bệnh. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh những ảnh hưởng xấu khiến bệnh ngày càng trầm trọng.